J

Jeté

Jeté is een Frans woord en betekent ‘gegooid’ (van jeter = gooien), maar in het ballet wordt het vaak gebruikt als zelfstandig naamwoord en bekent dan sprong. Er is de petit jeté, een kleine sprong van het éne been op het andere, maar ook de grand jeté een grote, hoge sprong, waarbij één been naar voren en het andere been naar achteren wordt gestrekt (soms ook wel zijwaarts uitgevoerd). Tijdens een grand jeté kan de danser in de lucht lijken te zweven en de wetten van de fysica te trotseren. Fysiek volgt het massamiddelpunt van de danser een ballistisch traject, zoals elk projectiel, maar waarnemers hebben een beperkt vermogen om het massamiddelpunt waar te nemen wanneer een projectiel tijdens de vlucht van gestalte verandert. Door de armen en benen op te heffen tijdens het stijgen en ze te laten zakken tijdens het dalen, verandert de danser het schijnbare pad van het zwaartepunt en lijkt daardoor voor waarnemers tijdelijk te zweven in de lucht. Het vergt een grote sprongkracht, maar moet er moeiteloos uitzien.

Jaspers

Karl Jaspers was een Zwitserse psychiater die als filosoof internationaal bekend werd. Hij leefde van 1883 tot 1969 en was een belangrijke grondlegger van de zogenaamde existentiefilosofie.

Deze stroming in de filosofie was een grote sprong in de gangbare filosofie, in het denken over de vragen die alle mensen, door de eeuwen heen, bezig heeft gehouden en bezig houdt. Daarbij was niet de ratio, het denken, het leidend principe, zoals dat sinds Descartes gangbaar was, maar de ervaring van het eigen bestaan: de eigen existentie.  Jaspers stelde dat één van de wegen waarop de mens tot zichzelf gebracht wordt, tot wie hij is, de confrontatie is met de grenssituaties van het menselijk bestaan, dat wil zeggen extreme situaties, waarin de dagelijkse versluierende routine totaal wordt doorbroken en de mens in alle duidelijkheid voor zichzelf wordt geplaatst. Hoe verhoudt men zich tot de grote vragen die ons in het leven kunnen bezig houden, zoals dood, lijden, religie, liefde. Dergelijke vragen kunnen niet door de ratio, door kennis, worden beantwoord. Jaspers was ook een politiek filosoof. Zo publiceerde hij over de gevaren van de moderne wetenschap en moderne economische en politieke instellingen voor de menselijke vrijheid. Hij confronteerde de Duitsers met de schuldvraag ten aanzien van de holocaust en andere misdaden uit de naziperiode. Dit maakte hem allesbehalve geliefd, omdat veel van zijn landgenoten de herinnering aan deze zwarte bladzijde uit de Duitse geschiedenis probeerden te verdringen. Hij meende dat deze misdaden nooit vergeten mochten worden en dat gedenken de enige manier was om te voorkomen dat ze ooit opnieuw zouden kunnen plaatsvinden.

Geplaatst in Gedachtenkronkels.